Wat is veerkracht (Engels: resilience), waarom is het zo belangrijk, en hoe weet je of je veerkrachtig genoeg bent? Hoe bouw je veerkracht op?
Wat betekent veerkracht?
De betekenis van veerkracht verwijst naar zowel het proces als het resultaat van succesvolle aanpassing aan moeilijke of uitdagende levenservaringen, volgens de definitie van de American Psychological Association.
Het is de mentale, emotionele en gedragsmatige flexibiliteit en het vermogen je aan te passen aan zowel interne als externe eisen, aldus de APA (American Psychological Association).
Een aantal factoren bepaalt hoe goed mensen zich aanpassen aan tegenslagen:
- de manier waarop mensen de wereld zien en ermee omgaan
- de beschikbaarheid en kwaliteit van sociale hulpbronnen
- specifieke copingstrategieën.
Psychologisch onderzoek toont aan dat de middelen en vaardigheden die geassocieerd worden met een positievere aanpassing (d.w.z. meer veerkracht) kunnen worden gecultiveerd en geoefend.
Mensen met psychologische veerkracht zijn in staat hun vaardigheden en sterke punten te gebruiken om te reageren op de uitdagingen van het leven, waaronder die in verband met:
- Overlijden van een geliefde
- Echtscheiding
- Financiële problemen
- Ziekte
- Baanverlies
- Medische noodgevallen
- Natuurrampen
In plaats van in wanhoop te vervallen of zich te verbergen voor problemen door ongezonde copingstrategieën te gebruiken, zien veerkrachtige mensen de moeilijkheden van het leven recht onder ogen.
Wat creëert veerkracht?
Psychologen hebben enkele factoren geïdentificeerd die iemand veerkrachtiger lijken te maken, zoals een positieve instelling, optimisme, het vermogen om emoties te reguleren, en het vermogen om mislukking te zien als een vorm van nuttige feedback.
Van optimisme is bijvoorbeeld aangetoond dat het de impact van stress op geest en lichaam na verontrustende ervaringen vermindert. Dat geeft mensen toegang tot hun eigen cognitieve bronnen, waardoor een nuchtere analyse van wat er mis zou kunnen zijn gegaan en het overwegen van gedragspaden die productiever zouden kunnen zijn.
Andere aspecten van de bron van veerkracht worden nog onderzocht. Er lijkt bijvoorbeeld een genetische aanleg voor veerkracht te bestaan; maar vroege omgevingen en levensomstandigheden spelen een rol in hoe veerkrachtige genen uiteindelijk tot uiting komen.
6 indicaties van veerkracht
Veerkrachtige mensen hebben vaak een aantal verschillende kenmerken die hen helpen de uitdagingen van het leven te doorstaan. Enkele tekenen van veerkracht zijn:
- Een overlevingsmentaliteit: Wanneer mensen veerkrachtig zijn, zien zij zichzelf als overlevers. Ze weten dat zelfs wanneer de dingen moeilijk zijn, ze door kunnen gaan tot ze er doorheen komen.
- Effectieve emotionele regulatie: Veerkracht wordt gekenmerkt door een vermogen om emoties te beheersen bij stress. Dit betekent niet dat veerkrachtige mensen geen sterke emoties ervaren zoals woede, verdriet of angst. Het betekent dat ze inzien dat deze gevoelens tijdelijk zijn en dat ze kunnen worden beheerst tot ze voorbij zijn.
- Zich in controle voelen: Veerkrachtige mensen hebben meestal een sterke interne ‘locus of control’ (zelf verantwoordelijkheid nemen voor je leven) en voelen dat hun acties een rol kunnen spelen in het bepalen van de uitkomst van gebeurtenissen.
- Probleemoplossende vaardigheden: Wanneer zich problemen voordoen, kijken veerkrachtige mensen rationeel naar de situatie en proberen met oplossingen te komen die een verschil maken.
- Zelfcompassie: Een ander teken van veerkracht is het tonen van zelfacceptatie en zelfcompassie. Veerkrachtige mensen behandelen zichzelf met vriendelijkheid, vooral als het moeilijk is.
- Sociale steun: Het hebben van een solide netwerk van ondersteunende mensen is een ander teken van veerkracht. Veerkrachtige mensen erkennen het belang van steun en weten wanneer ze om hulp moeten vragen.
4 Soorten veerkracht
Veerkracht staat voor het vermogen om met tegenslagen in het leven om te gaan en is een algemene weergave van het aanpassingsvermogen. Er zijn echter ook verschillende soorten veerkracht, die elk van invloed kunnen zijn op iemands vermogen om met verschillende vormen van stress om te gaan.
1. Fysieke veerkracht
Fysieke veerkracht verwijst naar hoe het lichaam omgaat met veranderingen en herstelt van fysieke eisen, ziekten en verwondingen. Onderzoek suggereert dat dit type veerkracht een belangrijke rol speelt in de gezondheid. Het beïnvloedt hoe mensen ouder worden en hoe zij reageren op en herstellen van fysieke stress en medische problemen.
2. Mentale veerkracht
Mentale veerkracht verwijst naar iemands vermogen om zich aan te passen aan verandering en onzekerheid. Mensen met dit type veerkracht zijn flexibel en kalm in tijden van crisis. Zij gebruiken mentale kracht om problemen op te lossen, vooruit te komen en hoopvol te blijven, zelfs wanneer zij met tegenslag worden geconfronteerd.
3. Emotionele veerkracht
Emotionele veerkracht omvat het vermogen om emoties te reguleren in tijden van stress. Veerkrachtige mensen zijn zich bewust van hun emotionele reacties en staan vaak in contact met hun innerlijke leven. Daardoor zijn ze ook in staat hun geest te kalmeren en hun emoties te beheersen wanneer ze te maken hebben met negatieve ervaringen.
Deze vorm van veerkracht helpt mensen ook een gevoel van optimisme te behouden in moeilijke tijden. Omdat zij emotioneel weerbaar zijn, begrijpen zij dat tegenslag en moeilijke emoties niet eeuwig duren.
4. Sociale veerkracht
Sociale veerkracht, ook wel gemeenschapsbestendigheid genoemd, betreft het vermogen van groepen om te herstellen van moeilijke situaties. Het houdt in dat mensen zich verbinden met anderen en samenwerken om problemen op te lossen die mensen zowel individueel als collectief raken.
Aspecten van sociale veerkracht zijn onder meer samenkomen na rampen, elkaar sociaal steunen, zich bewust worden van de risico’s die de gemeenschap loopt en een gemeenschapsgevoel opbouwen. Dergelijke reacties kunnen belangrijk zijn bij uitdagingen zoals natuurrampen die gemeenschappen of grote groepen mensen treffen.
Hoe ontwikkel je veerkracht?
Hoe kan je veerkracht nu eigenlijk ontwikkelen? Pijn en teleurstelling verwerken zonder ze te laten overweldigen is voor niemand per se gemakkelijk. Maar onderzoekers zijn begonnen te ontdekken wat meer veerkrachtige mensen doen om emotioneel en mentaal verder te gaan na de dood van een geliefde, verlies van een baan, een chronische of acute ziekte of een andere tegenslag. Wat zij hebben geleerd kan anderen helpen om zelf veerkrachtiger te worden.
Bijvoorbeeld, schrijf je persoonlijke en professionele tegenslagen uitsluitend toe aan je eigen tekortkomingen – of ben je in staat om factoren te identificeren die specifiek en tijdelijk zijn? Eis je een perfecte reeks of ben je in staat te accepteren dat het leven een mix is van verliezen en overwinningen? In alle gevallen is de laatste kwaliteit gekoppeld aan meer veerkracht.
Tips om je veerkracht te vergroten
Als je weerbaarder wilt worden, overweeg dan deze tips:
- Maak contact met elkaar. Het opbouwen van sterke, positieve relaties met geliefden en vrienden kan je de nodige steun, begeleiding en acceptatie bieden in goede en slechte tijden. Bouw andere belangrijke banden op door vrijwilligerswerk te doen of je aan te sluiten bij een geloofs- of spirituele gemeenschap.
- Maak elke dag zinvol. Doe elke dag iets wat je een gevoel van voldoening en een doel geeft. Stel duidelijke, haalbare doelen die je helpen de toekomst met zin tegemoet te zien.
- Leer van je ervaring. Denk aan hoe je in het verleden met ontberingen bent omgegaan. Denk aan de vaardigheden en strategieën die je door moeilijke tijden hebben geholpen. Je zou zelfs over ervaringen uit het verleden in een dagboek kunnen schrijven om je te helpen positieve en negatieve gedragspatronen te identificeren – en je toekomstige gedrag te sturen.
- Blijf hoopvol. Je kunt het verleden niet veranderen, maar je kunt altijd naar de toekomst kijken. Door veranderingen te accepteren en er zelfs op vooruit te lopen, kun je je gemakkelijker aanpassen en nieuwe uitdagingen met minder angst tegemoet zien.
- Zorg voor jezelf. Zorg voor je eigen behoeften en gevoelens. Neem deel aan activiteiten en hobby’s die je leuk vindt.
- Neem lichaamsbeweging op in je dagelijkse routine. Zorg voor voldoende slaap en creëer consequente bedtijdrituelen. Eet een gezond dieet. Doe aan stressbeheersing en ontspanningstechnieken, zoals yoga, meditatie, geleide beelden, diepe ademhaling of gebed.
- Wees proactief. Negeer je problemen niet. Zoek in plaats daarvan uit wat er moet gebeuren, maak een plan en onderneem actie. Hoewel het tijd kan kosten om te herstellen van een grote tegenslag, traumatische gebeurtenis of verlies, weet dat jouw situatie kan verbeteren als je eraan werkt.
