Heb je weleens een zak snoep geopend, de eerste geproefd en je vervolgens gerealiseerd dat de hele zak leeg is zonder dat je het doorhad? Of ben je ooit naar huis gereden via je gebruikelijke route, om er bij aankomst achter te komen dat je was vergeten iets op te halen bij een vriend? In zulke situaties ben je waarschijnlijk in de automatische piloot-modus beland. Maar wat betekent dat eigenlijk? En hoe kan mindfulness helpen om bewuster te leven?
Wat is de automatische piloot?
De term “automatische piloot” verwijst naar het uitvoeren van handelingen zonder er bewust bij stil te staan. Je lichaam voert taken uit, terwijl je geest elders is. Dit is een handig mechanisme: het stelt ons in staat om efficiënt te handelen en niet bij elke stap na te denken. Denk bijvoorbeeld aan het leren autorijden: in het begin kost het veel aandacht, maar na verloop van tijd wordt het grotendeels automatisch. Dit helpt ons energie te besparen en routinehandelingen moeiteloos uit te voeren.
Toch kan de automatische piloot ook nadelen hebben. Wanneer we te veel op automatische piloot leven, missen we waardevolle momenten en inzichten. We zijn dan fysiek aanwezig, maar mentaal ergens anders. Dit kan invloed hebben op onze mentale gezondheid, vooral als we onbewust negatieve gedachten of gewoonten herhalen.
De valkuilen van de automatische piloot
Gemiste ervaringen: Als je gedachten constant ergens anders zijn, kun je waardevolle momenten in het hier en nu missen. Een mooi gesprek, de geur van vers gezette koffie, de warmte van de zon op je huid – al deze ervaringen kunnen aan je voorbijgaan als je niet oplet.
Negatieve gedachtepatronen: Wanneer je automatisch reageert op situaties zonder bewust na te denken, kunnen oude, negatieve denkpatronen onopgemerkt blijven. Dit kan vooral problematisch zijn als je gevoelig bent voor stress of depressie.
Reactief in plaats van bewust handelen: In automatische piloot-modus reageren we vaak onbewust op prikkels in plaats van bewust een keuze te maken. Dit kan ertoe leiden dat we ongezonde gewoonten in stand houden, zoals emotie-eten of uitstelgedrag.
Hoe mindfulness helpt bij het doorbreken van de automatische piloot
Mindfulness helpt ons om bewuster te worden van onze gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties, zodat we niet automatisch meegaan in onze denkpatronen en gewoonten. Door regelmatig mindfulness te beoefenen, kunnen we:
Opmerken wanneer we op automatische piloot functioneren.
Bewust kiezen hoe we willen reageren op situaties.
Meer genieten van het huidige moment.
Beter omgaan met stress en negatieve emoties.
Oefeningen om uit de automatische piloot te stappen
1. De stop-methode
Wanneer je merkt dat je gedachten afdwalen of dat je op automatische piloot handelt, probeer dan deze korte oefening:
S: Stop. Wat je ook aan het doen bent, pauzeer even. Gewoon stoppen. Dat is al de eerste stap.
T: Tijd om adem te halen. Maak opnieuw verbinding met je adem. De adem is een anker voor het huidige moment.
O: Observeer. Let op wat er gebeurt. Wat gebeurt er in jou en buiten jou? Waar is je geest gebleven? Wat voel je? Wat doe je?
P: Pak de draad weer op. Ga door met waar je mee bezig was. Of niet: Gebruik de informatie die tijdens deze check-in hebt opgedaan om van koers te veranderen. Wat je ook doet, doe het met aandacht.
2. Bewust eten
Probeer een maaltijd of snack te eten zonder afleiding. Neem kleine happen, kauw langzaam en let op de textuur en smaak. Dit helpt je niet alleen om meer van je eten te genieten, maar voorkomt ook dat je zonder nadenken eet.
3. De bodyscan
Een bodyscan is een oefening waarbij je aandacht schenkt aan verschillende delen van je lichaam. Dit helpt je om uit je hoofd te komen en meer in contact te staan met je fysieke sensaties. Je kunt een bodyscan doen door rustig te gaan liggen of zitten en met je aandacht van top tot teen door je lichaam te gaan.
4. Mindful ademhalen
Neem een paar momenten per dag om je aandacht bewust naar je ademhaling te brengen. Dit kan je helpen om uit je hoofd te komen en weer in het moment te zijn.
Automatische piloot en het brein
Ons brein is ontworpen om patronen te herkennen en energie te besparen door routinetaken automatisch uit te voeren. Dit wordt ook wel het ‘predictive mind’ model genoemd. Ons brein voorspelt constant wat er gaat gebeuren en automatiseert veel handelingen. Dit heeft voordelen, maar kan er ook voor zorgen dat we te veel op de automatische piloot leven.
Door mindfulness te beoefenen, trainen we ons brein om bewuster te zijn van de momenten waarop we in deze modus zitten en kunnen we ervoor kiezen om terug te keren naar het huidige moment. Dit vraagt om een nieuwsgierige houding – alsof je een kind bent dat iets voor het eerst ontdekt, of een wijnproever die met volle aandacht elke nuance van de smaak ervaart. Door deze frisse, open blik te cultiveren, doorbreken we automatische patronen en ervaren we het leven bewuster en intenser.
Meer grip, minder auto
Hoewel de automatische piloot ons helpt om efficiënt door het leven te gaan, kan het ook leiden tot gemiste momenten, reactieve patronen en onbewuste stress. Mindfulness biedt een effectieve manier om bewuster te leven en uit de automatische piloot te stappen. Door eenvoudige mindfulness oefeningen zoals de stop-methode, mindful eten en ademhalingsoefeningen, kun je meer aanwezig zijn in je dagelijks leven. Op die manier krijg je niet alleen meer grip op je gedachten en emoties, maar ervaar je ook meer rust, tevredenheid en verbinding met de wereld om je heen.
Gratis e-book
✅ 10 eenvoudige mindfulness-oefeningen met audio
✅ Wetenschappelijk onderbouwde technieken
✅ Direct toepasbare tips, zonder zweverig gedoe
💡 Bonus: Inclusief een speciale oefening uit mijn online training!
