Sommige situaties in het leven zijn simpelweg niet te veranderen. Toch blijven we er vaak mee worstelen: we piekeren, herkauwen het verleden, vechten tegen emoties of proberen krampachtig de controle te houden. Dat innerlijke gevecht is vaak zwaarder dan de situatie zelf.
De sleutel tot meer innerlijke rust? Radicale acceptatie.
In dit artikel leg ik uit wat radicale acceptatie is, waarom het zo krachtig is, hoe je het beoefent, en geef ik je praktische tools om ermee aan de slag te gaan.
Acceptatie betekent niet dat je het goedkeurt, maar dat je de realiteit erkent zonder te willen veranderen wat je niet kunt veranderen.
Wat is radicale acceptatie?
De Amerikaanse psycholoog Marsha Linehan beschrijft radicale acceptatie als: “het loslaten van de illusie van controle en een bereidheid om dingen te zien en te accepteren zoals ze nu zijn, zonder oordeel.” Ze noemt drie onderdelen:
De realiteit is wat ze is.
De situatie die pijn doet, heeft een oorzaak.
Het leven is de moeite waard, ook met pijn.
Radicale acceptatie betekent dat je de werkelijkheid volledig erkent zoals die nu is, zonder oordeel, zonder verzet, en zonder de drang om het anders te willen. Het is een begrip uit de Dialectische Gedragstherapie (DGT) en wordt ook veel toegepast in mindfulness en ACT.
“Het is zoals het is. En dat is niet hetzelfde als: ik vind het goed.”
Het gaat er niet om dat je het goedkeurt, of dat je passief wordt. Het betekent juist dat je stopt met vechten tegen wat je niet kunt veranderen, zodat je je energie kunt richten op wat wél in jouw invloed ligt.
Waarom is radicale acceptatie zo moeilijk?
Je brein is gebouwd om pijn te vermijden en oplossingen te zoeken. Dat is evolutionair gezien handig, maar het werkt averechts bij dingen die je níet kunt oplossen of vermijden. Bijvoorbeeld een verlies, een ziekte, een fout uit het verleden of een relatie die stukliep.
Wat we dan vaak doen:
Vechtmodus: we proberen het toch nog te veranderen
Vermijden: we negeren of onderdrukken gevoelens
Piekeren: we blijven er mentaal in hangen
En al die strategieën houden ons juist gevangen. Ze zorgen voor lijden bovenop de pijn die er al is.
Het verschil tussen pijn en lijden
Pijn = onvermijdelijk: verlies, afwijzing, teleurstelling.
Lijden = wat ontstaat als we die pijn niet willen voelen of erkennen.
Radicale acceptatie helpt je het lijden te verminderen. Je accepteert dat pijn onderdeel is van het leven, en stopt met vechten tegen het feit dat het er is.
Radicale acceptatie in vier stappen
De Vier V’s methode helpt om stap voor stap tot radicale acceptatie te komen:
Vaststellen (Face it)
Erken wat er is. Wat probeer je te vermijden of te veranderen? Wees eerlijk naar jezelf.Verwelkomen (Accept it)
Laat het binnen. Voel wat je voelt, zonder oordeel. Het hoeft niet leuk te zijn, maar het is wat er nu is.Verrichten (Deal with it)
Wat kun je doen binnen jouw invloed? Welke actie past bij jouw waarden?Vrijlaten (Let it go)
Laat los wat je niet kunt veranderen. Je hebt gedaan wat je kon.
Deze stappen dwingen je niet tot haast. Het is een proces. Maar als je ze bewust volgt, ontstaat er ruimte.
Hoe beoefen je radicale acceptatie? (Praktische oefening)
Let op je ‘moetens’ en ‘zou niet’s’: Herken gedachten zoals: “Het zou niet zo moeten zijn”, “Dit is niet eerlijk”, of “Waarom ik?”. Deze vormen van innerlijk verzet zijn vaak de ingang naar lijden. Probeer deze gedachten op te merken zonder erin mee te gaan.
Stap 1. Herken je verzet
Schrijf op waar je tegen vecht of wat je maar moeilijk kunt accepteren. Bijvoorbeeld:
Ik had gehoopt dat mijn relatie anders zou lopen.
Ik blijf denken aan die ene fout op werk.
Ik wil niet ziek zijn, maar het is er wel.
Stap 2. Benoem de realiteit
Zeg (hardop of op papier):
Dit is wat er is.
Het is niet wat ik wilde, maar het is gebeurd.
Ik stop mijn verzet tegen…
Stap 3. Voel wat het met je doet
Adem diep in. Laat emoties toe. Boosheid, verdriet, schuld – alles mag er zijn. Je hoeft het niet op te lossen. Alleen maar te erkennen.
Stap 4. Gebruik helpende zinnen
Bijvoorbeeld:
“Het is wat het is.”
“Ik hoef het niet leuk te vinden om het te accepteren.”
“Ik laat los wat ik niet kan veranderen.”
Stap 5. Kies een kleine actie
Wat kun je wél doen? Denk aan:
Een wandeling maken
Iemand bellen
Een brief schrijven (en niet versturen)
De voordelen van radicale acceptatie?
Vermindert emotioneel lijden en stress
Verbetert emotieregulatie en veerkracht
Versterkt relaties door meer begrip en minder conflict
Helpt bij het verwerken van trauma’s en langdurige stress
Stimuleert een evenwichtige en kalme mindset
Minder innerlijk lijden
Meer rust en helderheid
Grotere veerkracht bij tegenslag
Betere keuzes vanuit helderheid
Meer energie om te richten op wat wél kan
Veelgemaakte misverstanden over acceptatie
Radicale acceptatie betekent niet:
Dat je iets goedkeurt of ermee instemt
Dat je passief wordt of opgeeft
Dat je je emoties wegdrukt
Het is ook geen ‘quick fix’. Het vraagt oefening, herhaling en soms begeleiding.
De vreemde paradox is: wanneer ik mezelf accepteer zoals ik ben, dan kan ik veranderen.
Wat kun je wel en niet controleren?
Niet in jouw controle: gevoelens, het verleden, het gedrag van anderen.
Wel in jouw controle: je reactie, je waarden, kleine bewuste keuzes.
Tips voor succes bij radicale acceptatie
Begin klein, bijvoorbeeld met irritaties in het verkeer of frustraties in dagelijkse situaties
Oefen dagelijks met mindfulness of een korte check-in
Herinner jezelf eraan dat oefenen belangrijker is dan perfectie
Zoek steun bij een coach, therapeut of iemand die je vertrouwt
Wees mild en geduldig met jezelf tijdens het proces
Accepteren als daad van kracht
Radicale acceptatie is geen zwaktebod. Het is een moedige stap. Het vraagt dat je je openstelt voor de realiteit, met alles wat daarbij komt kijken. Het vraagt mildheid, maar ook kracht. En vooral: herhaling.
Elke keer dat je jezelf herinnert aan deze waarheid:
“Dit is wat er nu is. Ik vecht er niet tegen. Ik richt me op wat ik wél kan doen.”
…maak je een stap naar vrijheid.
